Hoe ontstaan scheuren in kalkmortel?
Scheuren in kalkmortel heeft verschillende mogelijke oorzaken:
1. Gebrek aan vochtigheidsregulering:
Drogen en carbonatatie zijn twee verschillende processen, als een mortel een droog uiterlijk heeft wil niet zeggen dat deze goed gecorbonateerd is. Drogen is gewoon het proces van vocht welke uit de mortel treed. Terwijl carbonatatie de absorptie van CO2 is uit de atmosfeer waaraan de mortel zijn kracht ontleedt. Een goede carbonatatie van de kalk kan alleen plaatsvinden in de aanwezigheid van water. Het kan jaren duren voor een nieuw aangebrachte mortel zijn volle sterkte bereikt. Als aangebracht voegwerk droogt voordat er voldoende CO2 (carbonatatie) heeft plaatsgevonden kan er scheurvorming optreden. Voor er nieuw voegwerk of pleisterwerk wordt aangebracht moet de ondergrond afdoende bevochtigd worden zodat de ondergrond geen vocht onttrekt uit de nieuw aangebrachte mortel. Regelmatige verneveling met water en bescherming tegen de wind en de zon zijn cruciaal om dit proces te controleren.
2. Mortel te nat:
Gerijpte vette kalkmortels behoeven zelden toevoeging van extra water. Kalk is thixotroop, dit is de eigenschap van bepaalde gels of vloeistoffen die de kalkmortel taai maken na rijpen, maar soepel (dun, minder viskeus) na voldoende doorhouwen, mengen, stampen of beslaan.
Als een gerijpte kalkmortel onvoldoende gemengd of beslagen wordt maar door toevoeging van water soepel gemaakt wordt dan wordt de specie ”verzopen”. De kalk vermindert in volume tijdens het carbonateren en drogen. Het oververzadigen van de mortel met water zal dit effect verergeren en geeft scheurvorming als gevolg.
3. Onvoldoende bescherming tegen wind, zon en regen:
Dit zal hetzelfde effect veroorzaken als punt 1.
4. Niet goed aangedrukt:
De eerste paar dagen na het voegen kan als gevolg van het carbonaten een zekere mate van krimp optreden bij onvoldoende aandrukken, dit is heel normaal. De krimp scheurtjes kunnen worden weg geslagen met een stevige handstoffer of nogmaals door gestreken met de voegspijker. Dit moet worden gedaan voordat het carbonatatie proces zichtbaar is (bij ingetreden carbonatatie is er een kalkvliesje op de mortel zichtbaar), en de mortel nog steeds plastisch is.
5. De mortel te dik aangebracht voor de receptuur:
Als de voegen die zijn uitgehakt dieper zijn dan 1 á 1,5 de voeghoogte, dan moet de voegdiepte worden opgebouwd in lagen van 1 á 1,5 de voeghoogte. Tussen de lagen dient er voldoende tijd voor carbonatatie (zie 4) , krimp en ”lekken van ongecarbonateerde kalk” te voorkomen.
6. Ongepaste aggregaat keuze:
Het aggregaat in de mortel verbetert kracht en vermindert de effecten van krimp. Aanbevolen wordt het aggregaat in de mortel niet kleiner dan 1/3 tot 1/4 van de morteldikte. Dus een 3mm aggregaat, kan gebruikt worden voor een mortel bed tot 12mm. Indien het aggregaat te klein is in verhouding tot de grootte van het mortelbed dan zal deze overmatig scheuren optreden.
Let op: Bij duplicaten van historisch metselwerk waar de lagenmaat groter is dan de aggregaten in de gevonden receptuur dient men extra opmerkzaam te zijn op vullingen en ondersteuningen in het mortelbed van spie-lagen en vulstenen zoals lei, brokjes dakpannen of baksteen. Deze vullingen delen de mortel op zodat er grotere dikte bereikt kunnen worden dan de receptuur laat zien.
7. Onvoldoende gemengd:
Bij toevoeging van (latent) hydraulische componenten aan de kalkmortel ten minste gedurende 20 minuten doormengen in een dwangmenger om te verzekeren dat alle toeslagen volledig en gelijkmatig verdeeld zijn door de mortel. Langere mengtijden worden tot minder krimp en scheuren van de verkregen mortel. De thixotrope vette gerijpte kalkmortels moeten voor gebruik doorgehouwen, beslagen worden om de noodzaak van toevoeging van water te elimineren.
Scheuren in kalkmortel? Wij helpen u graag!
Op verzoek biedt De Mortel Compagnie zijn expertise aan voor ondersteuning, on-site toezicht, begeleiding of ondersteuning. Vraag een offerte voor onze adviesdienst of bespreek de mogelijkheden telefonisch.
